Wirtualna wędrówka: Wejście na wzgórza Horodyszcze i Horodna, Polska
Trasa: Falejówka, cmentarz (330 m n.p.m.; 49.622589, 22.153598) – Wąwóz Rzyczki (330 m n.p.m.; 49.618648, 22.158303) – Nienazwany szczyt (473 m n.p.m.; 49.607074, 22.164316) – Niuchowa (461 m n.p.m.; 49.611613, 22.168274) – Horodyszcze (426 m n.p.m.; 49.597270, 22.186010) – Horodna (367 m n.p.m.; 49.603041, 22.187464)
Oznaczenie: drogi i ścieżki oznaczone na mapie
Długość: około 7,6 km
Czas przejścia: około 3:00 h
Suma podejść: 351 m
Suma zejść: 323 m
00:00:18 Falejówka, cmentarz
00:04:24 Potok Pijawka
00:10:30 Wąwóz Rzyczki
00:47:42 Nienazwany szczyt
01:03:15 Niuchowa
01:53:26 Horodyszcze
01:55:26 Ruiny wczesnośredniowiecznej świątyni
01:55:50 Pozostałości starożytnego grodziska
02:19:13 Potok
02:23:21 Potok
02:32:06 Pozostałości starożytnego grodziska
02:35:56 Horodna
Horodyszcze – wzgórze o wysokości 426 m n.p.m. na Pogórzu Dynowskim. Znajduje się w południowej części pogórza, w Masywie Kopacza, w miejscu największego przewężenia doliny Sanu. Od północy sąsiaduje ze wzgórzem Horodna, od wschodu wzgórze opływa Rzeka San, południowe stoki opadają do miejscowości Trepcza, na północny-zachód odchodzi grzbiet ze szczytem Niuchowa.
Szczyt jest porośnięty podgórską formą buczyny karpackiej, zbocza porasta las mieszany charakterystyczny dla piętra pogórza. Ze szczytu w prześwitach między drzewami odsłania się widok na Dolinę Sanu.
Na szczycie znajduje się starożytne grodzisko, tworzące potężne założenie obronne położone na lewym brzegu Sanu, około 150 m powyżej lustra rzeki. Jest to grodzisko pierścieniowate o regularnie owalnym planie i wymiarach 37 x 42 m oraz powierzchni 0,13 ha. Otoczone jest fosą oraz zachowanym we fragmencie wałem zewnętrznym o konstrukcji skrzyniowej. Skrzynie wykonane były z drewna bukowego. Dodatkowym zabezpieczeniem grodziska były kolejne cztery wały zaporowe.
Najstarsze odkryte ślady działalności człowieka w tej osadzie pochodzą z okresu epoki brązu i są to przedmioty m.in. siekiery, dłuta, sztylety oraz ceramika datowana na około 1500 r. p.n.e. Ślady kolejnych kultur pradziejowych datowane są na 250 r. p.n.e. – do II wieku n.e., a jej przekaźnikiem byli Celtowie. Poza ceramiką charakterystyczną dla tej kultury, Celtowie zbudowali tu również osadę obronną.
Grodziska oraz osada datowane są na okres z przedziału od VIII do XIII wieku. Znalezione tam artefakty, oraz historia regionu pozwala określić grody jako lędziańskie. Prawdopodobnie gród wchodził w skład systemu obronnego tzw. Grodów Czerwieńskich. Odkopano elementy posadowienia wczesnośredniowiecznej świątyni lub nawet dwóch. Można to wnioskować po tym, że na ruinach (zgliszczach) wcześniejszej znajdują się pozostałości nieco późniejszego obiektu, który prawdopodobnie powstał na miejscu nie odbudowywanego już grodu.
Ponieważ na terenie obecnego miasta Sanoka nie znaleziono śladów większej osady, grodu czy warowni sprzed XIII wieku, przeprowadzone badania archeologiczne sugerują, że gród “Sanok”, wzmiankowany w Latopisie Hipackim z 1150 oraz miejsce zawarcia tzw. “Umowy Sanockiej” z 1209 znajdowały się na terenie odkopanego w tym miejscu przez archeologów stanowiska Horodna i Horodyszcze w obrębie wsi Trepcza. W połowie XIII wieku grodzisko upadło. W przebadanych przez archeologów warstwach kulturowych w tzw. warstwie spalenizny odnaleziono wiele bełtów strzał w typach spotykanych u koczowniczych jeźdźców mongolskich.
Na szczyt prowadzi oznaczona na mapie ścieżka.
Horodna – wzgórze o wysokości 367 m n.p.m. na Pogórzu Dynowskim. Znajduje się w południowej części pogórza, w Masywie Kopacza, w miejscu największego przewężenia doliny Sanu. Od południa sąsiaduje ze wzgórzem Horodyszcze, od wschodu wzgórze opływa Rzeka San, na zachód odchodzi grzbiet ze szczytem Niuchowa, a na północ grzbiet ze szczytem Kopacz.
Szczyt i zbocza są porośnięte podgórską formą buczyny karpackiej. Ze szczytu w prześwitach między drzewami odsłania się widok na Dolinę Sanu.
Na szczycie znajdują się ślady osadnictwa wczesnośredniowiecznego, osadnictwa z wczesnej epoki brązu i okresu lateńskiego. Na stoku wzgórza znajdują się również VIII — X wieczne cmentarzyska ciałopalne i kurhanowe, a na przeciwległej kulminacji Horodyszcza cerkwisko po XII wiecznej cerkwi. Dwuczłonowe grodzisko Horodnego składało się z właściwego grodu – niewielkich rozmiarów – do którego od południa przylegał drugi człon w kształcie wydłużonego owalu, prawdopodobnie podgrodzie. System obronny składał się z dwu linii pierścieniowatych wałów, od strony północnej wzmocniony. U podnóża wzgórza biegnie historyczny szlak, którym transportowano sól tyrawską, a obecnie droga powiatowa z Sanoka do Mrzygłodu.
Na szczyt prowadzi oznaczona na mapie ścieżka.
Wędrówka zarejestrowana w dniu 20 marca 2025 roku.
