Tag - Kopiec Józefa Piłsudskiego
Kopiec Józefa Piłsudskiego – kopiec w Krakowie na wzgórzu Sowiniec w Lesie Wolskim. Wysokość bezwzględna kopca wynosi 383 m n.p.m., wysokość względna wynosi 35 m a średnica podstawy to 111 m. Jest największym i najwyższym krakowskim kopcem. Znajduje się w nim ziemia z 4,5 tys. pól bitewnych z lat 1794-1920.
Pomysł budowy kopca poświęconego Józefowi Piłsudskiemu i bohaterom walk o niepodległość Rzeczypospolitej narodził się jeszcze w latach 20 ubiegłego wieku. Porucznik Franciszek Supergan w 1932 r. opublikował broszurę pt. „Bojownikom o wolność naród pracą bez roboczych”. W publikacji sformułował postulat budowy kopców dla upamiętnienia ważnych wydarzeń historycznych z udziałem osób bezrobotnych, co miało przyczynić się do zmniejszenia bezrobocia i pobudzenia gospodarki w okresie Wielkiego Kryzysu.
Od początku 1934 r. przygotowywano się do uroczystych obchodów 20. rocznicy utworzenia Legionów dowodzonych przez Józefa Piłsudskiego w sierpniu. W świadomości Polaków okresu międzywojennego wymarsz „Pierwszej Kadrowej” z Oleandrów należał do kluczowych wydarzeń najnowszej historii. Uznawano go za realny początek drogi do niepodległości, którą w znacznej mierze wywalczyli legioniści Piłsudskiego.
O wykonanie planów kopca poproszony został prof. Adolf Szyszko-Bohusz. Z dwóch proponowanych lokalizacji – polanę Wobra i Sowiniec – wybrał to ostatnie wzgórze jako jedynie odpowiednie. Patronat nad budową kopca objął Związek Legionistów Polskich.
Pierwszy plan kopca był gotowy już w kwietniu 1934 r. Opracowany przez prof. Adolfa Szyszko-Bohusza miał kształt piramidy i ostatecznie nie został zrealizowany.
25 czerwca 1934 r. na posiedzeniu Komitetu Obywatelskiego Uroczystości XIII Zjazdu Legionistów Polskich powzięto decyzję, że symboliczne sypanie kopca im. Marszałka Józefa Piłsudskiego rozpocznie się 5 sierpnia 1934 r.
W dniu 5 lipca 1934 r. Rada Miasta Krakowa przyjęła uchwałę o przeznaczeniu pod budowę kopca gruntu gminnego na wzgórzu Sowiniec.
W dniu 7 lipca 1934 r. architektowi Franciszkowi Mączyńskiemu ostatecznie powierzono opracowanie projektu. Trzy dni później rozpoczęto pierwsze pomiary. Niebawem ustalono także ogólny program uroczystości poświęcenia miejsca, na którym stanie kopiec, zaplanowano Mszę św. polową, przemówienia, defiladę legionistów i wypuszczenie gołębi pocztowych.
W 20. rocznicę wymarszu I Kompanii Kadrowej, 6 sierpnia 1934 r. w asyście żołnierzy 20 Pułku Piechoty WP, weteranów Legionów oraz licznych delegacji władz państwowych i samorządowych oraz organizacji militarnych i społecznych rozpoczęto budowę fundamentu kopca. Na środku placu wbito wysoki na 28 m maszt sztandarowy, wokół którego ustawiły się delegacje Strzelca, Związku Legionistów, Związku Rezerwistów, Straży Pożarnej, Związku Inwalidów, Weteranów, kolejowego i pocztowego Przysposobienia Wojskowego. Gośćmi honorowymi byli żołnierze I Kompanii Kadrowej w historycznych mundurach. Przybyłych powitała kompania honorowa 20. pułku piechoty wraz z orkiestrą. Obecni byli także prezydent Krakowa Mieczysław Kaplicki i wojewoda krakowski Mikołaj Kwaśniewski. Biskup pomocniczy krakowski Stanisław Rospond poświęcił kamień węgielny.
30 marca 1935 r. w Warszawie powstał Komitet Budowy Kopca Józefa Piłsudskiego. Miał on koordynować i kierować całą akcją, kontrolować dochody i wydatki oraz przede wszystkim pełnić funkcję informacyjną. Prezesem komitetu został płk Walery Sławek, zastępowali go Prystor, gen. Edward Śmigły-Rydz i gen. Kazimierz Sosnkowski. W gremium zasiedli także Janusz Jędrzejewicz, gen. Gustaw Orlicz-Dreszer i Kazimierz Świtalski.
Śmierć Józefa Piłsudskiego 12 maja 1935 r. przyspieszyła prace przy budowie kopca. W pracach brali udział: rząd, posłowie i senatorowie, przedstawiciele rozmaitych organizacji, wojsko, zagraniczni dyplomaci, artyści, sportowcy, weterani, załogi zakładów pracy, całe rodziny z dziećmi.
Budowa kopca trwała do 9 lipca 1937 r. Formalnie zakończenie prac ogłoszono w rocznicę wymarszu I Kompanii Kadrowej – 6 sierpnia 1937 r. Na jego szczycie znalazł się maszt sztandarowy i wykonana z granitu płyta z Krzyżem Legionowym.
W publikacjach powojennych często pojawia się błędna informacja, jakoby początkowo sypano w Krakowie kopiec niepodległości, a dopiero w 1935 r., po śmierci Marszałka, przemianowano go na kopiec Józefa Piłsudskiego. Nie znajduje to potwierdzenia w prasie II RP ani archiwaliach z tego okresu. Od samego początku kopiec nosił imię Piłsudskiego.
26 października 1939 r. Kraków stał się stolicą Generalnego Gubernatorstwa i siedzibą niemieckich władz okupacyjnych. 16 kwietnia 1941 r. gubernator Hans Frank wydał staroście krakowskiemu, Rudolfowi Pavlu, rozkaz likwidacji Kopca Piłsudskiego i Kopca Kościuszki, jednak z nieznanych przyczyn nie został on zrealizowany.
W trakcie okupacji kopiec stał się miejscem manifestacji oporu społecznego. Przykładem takich konspiracyjnych akcji było rocznicowe składanie pod kopcem bukietów kwiatów ozdobionych wstęgami w barwach narodowych i napisami: „Bohaterom walki o wolność – Naród”, „AK czuwa i walczy”. W Święto Niepodległości, 11 listopada 1941 r., Edward Wyroba ze Związku Walki Zbrojnej wywiesił na kopcu biało-czerwoną flagę, która przetrwała tam aż do południa dnia następnego, kiedy to Niemcy ostatecznie ścięli maszt.
Po II Wojnie Światowej pod rządami komunistów dokonała się dewastacja kopca. Pierwszą wygraną bitwą nowych władz z pamięcią społeczną było usunięcie kopca z map i przewodników. Na planach miasta w miejscu Sowińca pojawiły się anemiczne i niewiele mówiące zapisy: „kopiec”, „kopiec na Sowińcu” lub „punkt widokowy na Sowińcu”.
W 1953 r. czołgiem zdarto ze szczytu granitową płytę z legionowym krzyżem. Osuwanie się mas ziemi po tak okaleczonej bryle doprowadziło do deformacji stożka i jego znacznego obniżenia. W końcu lat siedemdziesiątych sylwetka kopca była prawie niewidoczna w krakowskim pejzażu.
W 1978 r. przedstawiciele środowisk antykomunistycznych przystąpili do prac społecznych przy kopcu i przy poparciu Józefa Skotnickiego, dyrektora Miejskiego Parku i Ogrodu Zoologicznego, wykarczowali około pięciuset drzew i krzewów. Wywołało to oburzenie konsulatu sowieckiego i interwencję u prezydenta miasta.
W 1980 r. prace przy kopcu ruszyły pełną parą. W tym czasie powstał przy Towarzystwie Miłośników Historii i Zabytków Krakowa Komitet Opieki nad Kopcem Józefa Piłsudskiego.
Do 1991 r. kontynuowano prace społeczne, w które angażowali się członkowie komitetu nie tylko z Krakowa. 26 listopada 1992 r. honorowy patronat nad kopcem przyjął Sejm RP. Od tego czasu renowacja kopca nabrała tempa, była też wykonywana przez profesjonalne firmy budowlane. Ulewne deszcze z lat 1996, 1997 i 2010 spowodowały duże zniszczenia w bryle kopca. Ostatni remont zakończono w 2012 r.
Źródło: IPN
Wędrówki powiązane z tagiem KOPIEC JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO:
