Region: Jura Krakowsko-Częstochowska

Wyżyna Krakowsko-Częstochowska (Jura Krakowsko-Częstochowska) – makroregion geograficzny znajdujący się w południowej Polsce, który tworzą następujące mezoregiony fizycznogeograficzne: Wyżyna Częstochowska, Wyżyna Olkuska, Rów Krzeszowicki i Garb Tenczyński. Znajduje się w dorzeczu górnej Wisły oraz górnej Warty. Tworzy pas długości ok. 80 km, pomiędzy Krakowem a Częstochową.

Obszar wyżyny był wielokrotnie dnem morza, przez co powstało tu wiele warstw skał dolomitowych, marglowych i wapiennych. Dominują wapienie górnojurajskie, które widoczne są poprzez wystające ponad powierzchnię liczne wapienne ostańce osiągające wysokość do kilkudziesięciu metrów. Powstały w wyniku procesów krasowych, których wynikiem są również krasowe doliny, liczne jaskinie i schroniska ze stalaktytami, stalagmitami oraz stalagnatami. Wapienna płyta budująca wyżynę opada w kierunku północno-wschodnim, gdzie zapada pod piaskowce i iły z okresu kredy.

Teren wyżyny wznosi się na wysokość około 300 m n.p.m., po wschodniej stronie Częstochowy, do około 500 m w części południowej. W dwóch miejscach wyżyna wznosi się powyżej 500 m n.p.m. Najwyższe wzniesienie to Góra Zamkowa o wysokości 516 m n.p.m. znajdująca się na terenie wsi Podzamcze w gminie Ogrodzieńca. Wyżyna przekracza także 500 m n.p.m. w Jerzmanowicach – wzgórze Grodzisko (Skałka) o wysokości 513 m n.p.m. Ku zachodowi opada stromo do Wyżyny Śląskiej ok. 100-metrową krawędzią, tzw. kuestą jurajską, na wschodzie przechodzi łagodnie w Nieckę Nidziańską. Południowa część Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej tworzy Garb Tenczyński, który jest oddzielony od pozostałej jej części Rowem Krzeszowickim.

Obszar wyżyny pokrywają przeważnie mało urodzajne gleby, powstałe głównie na polodowcowych piaskach bielice lub na wapieniach szkieletowe rędziny. Oprócz nich występują powstałe na lessach gleby brunatnoziemne.

Lasy zajmują około 20% powierzchni. W zbiorowiskach leśnych występują głównie grądy, mieszane bory sosnowo-dębowe z domieszką jodły lub buka, świetliste dąbrowy. Do rzadkich i cennych przyrodniczo zespołów należą typowe dla gór: buczyna karpacka z domieszką jodły, kwaśna buczyna sudecka, jaworzyna górska oraz ciepłolubna buczyna storczykowa porastająca skaliste, wapienne, silnie nasłonecznione zbocza. W zabagnionych dolinach rzek występują niewielkie fragmenty łęgów.

Poza obszarami leśnymi występują tu charakterystyczne dla Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej murawy kserotermiczne porastające strome, skaliste i suche zbocza. Rosną w nich rzadkie gatunki roślin ciepłolubnych. Na rozległych piaskach Pustyni Błędowskiej występuje roślinność pustynna.

W poprzek Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej przebiega dział wód Odry i Wisły. Między Zawierciem a Kromołowem, oddzielone jedynie nasypem kolejowym wypływają Warta uchodząca do Odry i Czarna Przemsza należąca do zlewni Wisły. Oprócz nich na wyżynie początek mają rzeki i potoki: Biała Przemsza, Pilica, Dłubnia, Szreniawa, Prądnik, Wiercica, Rudawa, Chechło, Dulówka, Kluczwoda, Sanka, Rudno, Będkówka, Kozi Bród. Porowate wapienne podłoże powoduje, że liczba cieków jest niewielka, a niektóre doliny (np. Dolina Wodącej) są suche – woda płynie ich dnem tylko po większych opadach. Rejon jest ubogi w wody powierzchniowe. Liczne i głębokie doliny, parowy i wąwozy wskazują jednak, że dawniej rejon wyżyny był zasobniejszy w wodę. Dość licznie występują wywierzyska i źródła. Ich silne natlenienie i duża zawartość dwutlenku węgla, sprzyjają bujnemu rozwojowi roślinności pokrywającej dna potoków.

Na Wyżynie zbudowano system średniowiecznych zamków – Orle Gniazda, niegdyś strzegących granicy Królestwa Polskiego przed najazdami z Górnego Śląska. Większość z zamków na tym obszarze została wybudowana na trudno dostępnych wapiennych skałach.

Zamek Pieskowa Skała
Video

Zamek Pieskowa Skała

Wędrówka po Jurze Krakowsko-Częstochowskiej Szlakiem Orlich Gniazd. Trasa zaczyna się na skrzyżowaniu szlaków w Herniakówce. Wędrujemy lasem przez Ojcowski Park Narodowy na Zamek w Pieskowej Skale. Uroku wędrówce dodaje tajemnicza mgła.

Read More
Maczuga Herkulesa
Video

Maczuga Herkulesa

Wędrówka po Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Ruszamy z parkingu w Pieskowej Skale, następnie podchodzimy pod Maczugę Herkulesa a potem odwiedzamy Zamek w Pieskowej Skale. Z zamku wędrujemy czarnym szlakiem po okolicznych lasach do skrzyżowania szlaków w Herianówce.

Read More
Video

Zamek Ogrodzieniec

Wirtualne zwiedzanie Zamku w Ogrodzieńcu z rozległymi widokami na Podzamcze i okolice. Następnie przejście szlakiem Warowni Jurajskich oraz Szlakiem Orlich Gniazd do miejscowości Kocikowa. Zapis wideo ze zwiedzania zamku i wędrówki.

Read More
Video

Góra Janowskiego

Letnia wędrówka Szlakiem Orlich Gniazd. Wyruszamy z miejscowości Kocikowa kierując się na zachód. Szlak w większości prowadzi przez las. Przed parkingami pod hotelem schodzimy ze szlaku (nastąpiła zmiana przebiegu szlaku) i okrążamy szczyt Góry Janowskiego aby wejść na niego od północnej...

Read More
Video

Dolina Wodącej

Letnia wędrówka Szlakiem Orlich Gniazd przez malowniczą Dolinę Wodącej. Wyruszamy ze skrzyżowania szlaków pod Grodziskiem Pańskim. Czarnym szlakiem dochodzimy do zachodniej odnogi doliny i następnie czerwonym szlakiem idziemy w górę doliny po drodze mijając Grodzisko Chłopskie i Zegarowe...

Read More
Video

Zamek Pilcza w Smoleniu

Letnia wędrówka po Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Czarnym szlakiem wchodzimy na Zamek Pilcza, zbudowany na szczycie Zamkowej Góry. Z wieży zamkowej roztacza się rozległy widok na wzniesienia Jury i na Dolinę Wodącej. Następnie niebieskim szlakiem przechodzimy przez całą Dolinę Wodącej...

Read More