Tag - Wyżyna Olkuska
Wyżyna Olkuska – wyżyna w południowej Polsce będąca częścią Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Od północy sąsiaduje z Wyżyną Częstochowską, od wschodu z Wyżyną Miechowską, od południa z Pomostem Krakowskim i Rowem Krzeszowickim a od zachodu z Pagórami Jaworznickimi i Kotliną Siewierza. Dzieli się na 3 mikroregiony: Wzgórza Rabsztyńskie, Płaskowyż Sułoszowski i Wyżynę Ojcowską. Zajmuje obszar około 820 km².
Wysokość wyżyny zawiera się w przedziale 250–513 m n.p.m. Najwyższym wzniesieniem jest ostaniec o nazwie Skałka (Grodzisko) o wysokości 513 m n.p.m. na terenie Jerzmanowic, ponad górną częścią Doliny Będkowskiej.
Wyżyna zbudowana jest z wapieni jurajskich ze znacznie rozwiniętymi zjawiskami krasowymi. Powierzchnia jest lekko falista i pokryta znaczną warstwą lessów z licznymi ostańcami szczególnie w północnej części. Z form krasowych występują na niej liczne jaskinie i schroniska, a także mogoty, wywierzyska, doliny krasowe – wąwozy i jary, których dnem płyną potoki, a wejścia do nich stanowią szczególnie ukształtowane bramy np. Brama Bolechowicka. Najbardziej znaną jest Dolina Prądnika na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego. Krasowość Wyżyny Olkuskiej objawia się także brakiem wód powierzchniowych i zaleganiem wód w podziemnych szczelinach skał, co w szczególnym nasileniu występuje na Płaskowyżu Sułoszowskim.
Na Wzgórzach Rabsztyńskich kuesta jest pofragmentowana, suche doliny rozcinają płaskowyż, wskutek czego wyodrębniają się wzgórza. Płaskowyż Sułoszowski jest falisty, o nachyleniu stoków nie przekraczającym 9%, a na wierzchowinach 2%. Podłoże wapienne pokryte jest tutaj lessem o miąższości do 10 m.
Południowa część Wyżyny Olkuskiej pocięta jest przez doliny potoków na dolinki o przebiegu południkowym, stromych zboczach z licznymi wapiennymi ostańcami. Dolina Prądnika znajduje się po północnej stronie drogi Kraków-Olkusz, pozostałe doliny po południowej stronie tej drogi.
W zbiorowiskach leśnych wyżyny występują głównie grądy, mieszane bory sosnowo-dębowe z domieszką jodły lub buka, świetliste dąbrowy. Do rzadkich i cennych przyrodniczo zespołów należą typowe dla gór: buczyna karpacka z domieszką jodły, kwaśna buczyna sudecka, jaworzyna górska oraz ciepłolubna buczyna storczykowa porastająca skaliste, wapienne, silnie nasłonecznione zbocza. W zabagnionych dolinach rzek występują niewielkie fragmenty łęgów.
Poza obszarami leśnymi występują tu charakterystyczne dla całej Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej murawy kserotermiczne porastające strome, skaliste i suche zbocza. Rosną w nich rzadkie gatunki roślin ciepłolubnych. Na rozległych piaskach Pustyni Błędowskiej występuje roślinność pustynna.
Na najcenniejszych przyrodniczo obszarach Doliny Prądnika w 1956 r. utworzono Ojcowski Park Narodowy. Rosną w nim lasy liściaste z grabami, dębami i lipami. Występują tu również reliktowe lasy górskie (las jaworowy – Ojców i buczyna karpacka), w dolinach potoków występują pozostałości łęgów i łąki a na skałach murawy naskalne.
Na obszarze wyżyny utworzono Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie, który obejmuje Wąwóz Podskalański, Dolinę Kluczwody, Dolinę Bolechowicką, Dolinę Kobylańską, Dolinę Będkowską, Dolinę Szklarki, Dolinę Racławki, Dolinę Eliaszówki, Dolinę Czernki, Dolinę Miękini i Dolinę Kamienic.
