Region: Gorce

Gorce – pasmo górskie w południowej Polsce należące do Beskidów Zachodnich. Od północy graniczą z Beskidem Wyspowym, od wschodu z Beskidem Sądeckim, od południa z Pieninami i Kotliną Orawsko-Nowotarską, od zachodu z Pogórzem Orawsko-Jordanowskim. Długość z zachodu na wschód wynosi 33 km, szerokość 15 km a łączna powierzchnia około 550 km².

Gorce zbudowane są z fliszu karpackiego, który powstał na dnie morza, a potem uległ wypiętrzeniu. Spływające z gór wody wyrzeźbiły głębokie V-kształtne doliny z licznymi wodospadami, progami i gruzowiskami dużych i mniejszych głazów. Na stromych zboczach znajdują się liczne osuwiska, głębokie wąwozy, wychodnie skalne i liczne źródła. Występuje tu kilkanaście jaskiń, powstałych głównie w wyniku przesunięć skalnych. Największe z nich to Jaskinia w Kleninie, Zbójnicka Jama, Tęczowa Jama, Jaskinia Goszczyńskiego, Przepastna Jama, Jaskinia Łopuszańska i Jaskinia Kiczorska.

W piętrze regla dolnego występują głównie gleby brunatne, w reglu górnym głównie gleby bielicowe. Przeważającymi utworami glebowymi na terenie Gorców są gliny piaszczysto-ilaste.

Charakterystyczne dla Gorców są długie i rozchodzące się w różnych kierunkach grzbiety. Jest to tzw. rozróg, którego najlepszym przykładem jest Turbacz. W wielu kierunkach odbiega od niego 6 grzbietów górskich o różnej długości: Pasmo Gorca w kierunku północno-wschodnim, Czoło Turbacza w kierunku północnym, Suchy Groń w kierunku północno-zachodnim, Obidowiec na zachód do Przełęczy Sieniawskiej, Średni Wierch również na zachód, Bukowina Obidowska w kierunku południowo-zachodnim.

Szczyty Gorców są łagodne, kopulaste, wznoszą się wysoko nad otaczającymi je dolinami. W Gorcach jest 11 ważniejszych dolin, z czego pod Turbacz podchodzi pięć. Najdłuższa jest dolina Kamienicy (33 km), a najobszerniejsza – dolina Ochotnicy (109 km²). Najwyższe szczyty to: Turbacz (1310 m n.p.m.), Jaworzyna Kamienicka (1288 m n.p.m.), Kiczora (1282 m n.p.m.), Kudłoń (1276 m n.p.m.), Czoło Turbacza (1259 m n.p.m.), Mostownica (1251 m n.p.m.), Gorc Troszacki (1235 m n.p.m.), Gorc (1228 m n.p.m.), Lubań (1225 m n.p.m.).
Klimat Gorców jest chłodny, typowo górski powyżej 1100 m n.p.m. Średnia temperatura roczna wynosi 3 °C, roczna suma opadów 1200 mm, a okres wegetacyjny trwa zaledwie 160 dni. Grubość pokrywy śnieżnej w niektórych miejscach sięga 1,5 m, w głębokich dolinach potoków w wyższych partiach utrzymuje się ona bardzo długo, szczególnie na północnych zboczach.

Gorce są w większości pokryte lasem z wyraźnym układem pięter roślinności. Wyróżniamy tu trzy piętra roślinności: piętro pogórza z lasem mieszanym i rozlegle występującymi grądami (poniżej 650 n.p.m.), regiel dolny z buczyną karpacką (650-1100 m n.p.m.) i regiel górny z charakterystycznym borem świerkowym (powyżej 1100 m n.p.m.).

Bardzo charakterystycznym elementem przyrodniczo-krajobrazowym są liczne polany reglowe, w ogromnej większości będące dziełem człowieka. Rozciągają się z nich rozległe widoki na Tatry, Pieniny, Beskid Wyspowy i Sądecki. Wiosną pokrywają się łanami krokusów. Powstały w XIV w. w wyniku działalności przybyłych z Półwyspu Bałkańskiego Wołochów, którzy tutaj przynieśli swoją kulturę pasterską, później kontynuowaną przez mieszkańców tych terenów. Polany te, przez miejscową ludność nazywane halami, powstały w wyniku wypalania lasu, a następnie poszerzane były poprzez wyręby. Wypasanie i koszenie zapobiegało ich zarastaniu lasem.

Na obszarze centralnego pasma Gorców, obejmującego m.in. masywy Turbacza i Gorca, utworzony został w 1981 roku Gorczański Park Narodowy. Powstał w celu ochrony praborów karpackich szczególnie dobrze zachowanych na obszarze Gorców, ochrony rodzimych zbiorowisk roślinnych i ochrony fauny gorczańskiej,