🇵🇱
🚶 Wirtualna wędrówka: Spacer po terenach dawnych kopalń dolomitu w Tarnowskich Górach i Bytomiu, Polska
🏞️ Trasa: Granica Bytomia i Tarnowskich Gór, DK 11 (328 m n.p.m.; 50.413061, 18.867726) – Kopalnia Dolomitu Bobrowniki, staw (261 m n.p.m.; 50.411840, 18.863912) – Hałda Popłuczkowa (317 m n.p.m.; 50.415838, 18.854725) – Srebrna Góra (347 m n.p.m.; 50.407441, 18.848644) – Kopalnia Dolomitu Blachówka (306 m n.p.m.; 50.404619, 18.855451) – Sport Dolina Bytom (306 m n.p.m.; 50.403875, 18.858080)
🆔 Oznaczenie: ścieżki oznaczone na mapie, czarny szlak, niebieski szlak
📏 Długość: około 7,4 km
⏲️ Czas przejścia: około 2:20 h
↗️ Suma podejść: 104 m
↘️ Suma zejść: 130 m
00:00:18 Granica Bytomia i Tarnowskich Gór, DK 11
00:03:23 Kopalnia Dolomitu Bobrowniki
00:04:01 Kopalnia Dolomitu Bobrowniki
00:08:28 Kopalnia Dolomitu Bobrowniki
00:11:31 Kopalnia Dolomitu Bobrowniki
00:13:22 Kopalnia Dolomitu Bobrowniki
00:26:40 Strumyk
00:27:34 Kopalnia Dolomitu Bobrowniki, staw
00:37:30 Staw
00:59:33 Hałda Popłuczkowa
01:11:12 Hałda Popłuczkowa
01:26:22 Skrzyżowanie czarnego szlaku i ścieżki dydaktycznej czarnej
01:32:20 Rezerwat Przyrody Segiet
01:36:21 Srebrna Góra
01:42:00 Skrzyżowanie czarnego i niebieskiego szlaku
01:53:28 Zejście ze szlaku
02:05:39 Pozostałości młynu do kruszenia skał
02:07:02 Kopalnia Dolomitu Blachówka
02:11:45 Sport Dolina Bytom
Hałda Popłuczkowa – duże usypisko skały płonnej w Tarnowskich Górach, powstałe z nagromadzenia odpadów dolomitowych w okresie największego wydobycia rud ołowiu, srebra i cynku na terenie Królewskiej Kopalni Fryderyk w Bobrownikach (obecnie część Tarnowskich Gór).
Od 2006 roku obiekt objęty jest ochroną jako część figurującego w gminnej ewidencji zabytków miasta Tarnowskie Góry Parku Kulturowego „Hałda Popłuczkowa” o powierzchni 6,77 ha. W 2017 roku hałda wraz z 27 innymi obiektami została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Składowisko znacząco zwiększyło zajmowaną powierzchnię, objętość i wysokość w dobie wzrostu wydobycia rud i produkcji cynku na Górnym Śląsku w latach 1870-1920. W tym czasie na obszarze kopalni Fryderyk rudę cynku wydobywano w rewirze obejmującym południowe tereny Tarnowskich Gór i północne Bytomia. Mechanizacja wprowadzona do transportu pionowego i poziomego ułatwiła szybsze i bardziej efektywne wydobycie większych ilości rudy.
Zwiększone wydobycie przełożyło się na powiększenie ilości odpadów pochodzących z procesu płukania i gromadzonych na hałdzie. Produkcja cynku na Górnym Śląsku osiągnęła swój szczyt w 1910 roku, wyniosła wówczas 250 000 ton.
Hałda ma formę góry stołowej w kształcie litery „L” o płaskim wierzchołku i stromych zboczach. Jej wysokość wynosi ok. 17 metrów, natomiast objętość szacowana jest na ok. 26,5 mln m³. Skruszona dolomitowa skała i domieszka drobin brunatnej rudy żelaza nadały jej pomarańczową, przechodzącą niekiedy w czerwień, barwę.
Hałda popłuczkowa z racji swojego antropogenicznego pochodzenia jest miejscem, w którym zaszła sukcesja ekologiczna pierwotna. Roślinność – początkowo niska, następnie drzewiasta – stopniowo wkraczała od południa i południowego wschodu. Gatunkami drzew występującymi na hałdzie są wiązy górskie, lipy, brzozy brodawkowate, jarzębiny oraz karłowato rosnące sosny zwyczajne. Współcześnie jedynie najmłodsza, północna część szczytu obiektu oraz północne zbocze nie są pokryte roślinnością. Charakterystycznym elementem roślinności hałdy są tzw. murawy galmanowe, na których występują rośliny galmanowe odporne na wysokie stężenie metali ciężkich w glebie, zwłaszcza cynku i ołowiu. Porastają one płatami głównie północną, wciąż odsłoniętą część wzniesienia.
Garb Tarnogórski – mezoregion fizycznogeograficzny w południowej Polsce, w okolicy Tarnowskich Gór. Zajmuje północną część Wyżyny Śląskiej. Od południa graniczy z Wyżyną Katowicką oraz Pagórami Jaworznickimi. Od wschodu Garb Tarnogórski sąsiaduje z Kotliną Siewierza, od północy z Obniżeniem Górnej Małej Panwi a od zachodu z Chełmem i Obniżeniem Bojszowa. Najwyższym wzniesieniem jest Góra Łubianki (398 m n.p.m.) znajdująca się koło wsi Mierzęcice. Region stanowi pas wzniesień o długości 50 km, szerokości 4–12 km i powierzchni 410 km2 rozciągający się pomiędzy Siewierzem a Toszkiem. Pod względem rzeźby terenu Garb Tarnogórski jest progiem strukturalnym zbudowanym z wapieni, margli i dolomitów wieku środkowotriasowego. Rozcinany przez kotlinki i doliny rzeczne Dramy i Brynicy tworzy zespół pomniejszych garbów i płaskowyżów. Region jest silnie zurbanizowany o gęstej sieci dróg. Tereny poprzemysłowe Podziemi Tarnogórsko-Bytomskich zostały włączone do programu Natura 2000 jako miejsce bytowania wielu gatunków nietoperzy. Rozwój przemysłu tarnogórskiego związanego z wydobywaniem i przetwórstwem rud metali (cynku, ołowiu, srebra), przyczynił się do znacznej degradacji gleb i wód.
Kopalnia Dolomitu Bobrowniki – dawna kopalnia dolomitu znajdująca się Tarnowskich Górach. Występuje także pod nazwą Kamieniołom Bobrowniki albo Wielki Kanion Tarnogórski. Kamieniołom ma długość ok. 700 m, szerokość ok. 500 m i głębokość dochodzącej miejscami do 50-60 metrów.
Kopalnię uruchomiła w 1903 r huta Pokój a właściwie Friedenshütte. W 1922 r. huta Pokój wraz z kopalnią Bobrowniki wróciła w granice Polski. Wchodzi w skład spółki Huta Pokój – Śląskie Zakłady Górniczo – Hutnicze S.A. z siedzibą w Nowym Bytomiu. W okresie okupacji w kopalni Bobrowniki była prowadzona rabunkowa eksploatacja dolomitów na potrzeby koncernu „Oberhütten” w skład którego wcielono hutę „Pokój”. W 1951 r powołano przedsiębiorstwo „Tarnogórskie Zakłady Dolomitowe” z siedzibą w Tarnowskich Górach, które przejęło od huty „Pokój” kopalnię bobrownicką.
Do 1945 r. dolomit z Kopalni Bobrowniki był wydobywany wyłącznie na potrzeby największej wówczas huty żelaza na Górnym Śląsku huty Pokój. Po wyzwoleniu przystąpiono do uruchomienia produkcji i zapewnienia natychmiastowych dostaw dolomitu do hut śląskich ze szczególnym uwzględnieniem huty Florian. Dolomit używany był jako topnik w procesach wielkopiecowych przy m.in. odsiarczaniu surówki, usprawnianiu procesu wytopu poprzez zmianę mechanizmu rozpuszczania się żużli, do napraw pieców martenowskich i elektrycznych.
Dolomit również był wykorzystywany w Zakładach Azotowych w Kędzierzynie jako komponent do produkcji nawozu – Salmag. Stale podnoszone normy jakościowe nawozów określające maksymalną zawartość ołowiu i kadmu w nawozach zdyskwalifikowały ostatecznie w 1997 roku złoże „Bobrowniki”. Z początkiem 1998 roku rozpoczął się proces likwidacji kopalni. Tym samym zakończyła się ponad stu letnia historia dolomitowego górnictwa bytomsko-tarnogórskiego.
Kopalnia Dolomitu Blachówka – nieczynna kopalnia odkrywkowa w Bytomiu. Została uruchomiona pod koniec XIX w. Pierwotnie główną kopaliną była ruda żelaza, przy okazji wydobywano w niewielkich ilościach dolomit. Po wyczerpaniu rud żelaza zalegających w górnym piętrze dolomitu, kopalnię rudy żelaza przekształcono w kopalnię dolomitu.
Właścicielem kopalni Blachówka była spółka akcyjna The Henckel von Donnersmarck – Beuthen Estates Ltd z siedzibą w Tarnowskich Górach, a wydobycie prowadziła spółka Górnośląski Przemysł Żelazny, która wydzierżawiła teren kopalni dolomitu. Wydobywany dolomit dostarczano do huty Julia w Bytomiu-Bobrku i Hermina w Gliwicach.
Po II wojnie światowej Kopalnia Blachówka byłą pod nadzorem Zjednoczonych Kopalń Rudy Żelaznej i Topników w Częstochowie a następnie od 1951 wchodziła w skład Tarnogórskich Zakładów Dolomitowych. Po 1955 roku została przejęta przez resort hutnictwa.
Ograniczenie wydobycia nastąpiło w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku, a w końcu jego zaprzestanie nastąpiło w związku z wcześniejszym utworzeniem w sąsiedztwie wyrobiska rezerwatu Segiet w 1953 r., w którym ochroną objęto starodrzew bukowy, porastający 300 letnie warpie. Bezpośrednią przyczyną zamknięcia kopalni było naruszenie układu hydrogeologicznego rejonu rezerwatu. Ostatecznie w należącej do Górniczych Zakładów Dolomitowych SA w Bytomiu kopalni Blachówka zaprzestano wydobycia dolomitu w latach dziewięćdziesiątych XX wieku. Na podstawie rozporządzenia nr 19/2002 wojewody śląskiego z 15.05.2002 r. kamieniołom dolomitów triasowych w Blachówce jest objęty ochroną prawną w formie stanowiska dokumentacyjnego Blachówka o powierzchni 6 ha. Teren kopalni został poddany rekultywacji terenu, a na jego części powstał ośrodek sportowo-rekreacyjny.
Srebrna Góra – wzniesienie o wysokości 347 m n.p.m. na Garbie Tarnogórskim. Znajduje się na granicy Bytomia i Tarnowskich Gór. W szczytowych partiach Srebrnej Góry, będącej jednym z wyższych wzniesień zachodniej części Garbu Tarnogórskiego utworzono w 1953 roku Rezerwat Przyrody Segiet.
Powstał w celu zachowania fragmentu naturalnego lasu bukowego z domieszką świerka i jodły na obszarze dawnych wyrobisk górniczych. Powierzchnia rezerwatu wynosi 92,29 ha, a utworzonej wokół rezerwatu i stanowiącej strefę ochronną otuliny – 142,14 ha. Na terenie rezerwatu reprezentowane są trzy zespoły leśne: kwaśna buczyna niżowa, ciepłolubna buczyna storczykowa i żyzna buczyna, będąca prawdopodobnie zdegradowaną, niżową formą żyznej buczyny karpackiej. Drzewostan, głównie buk, osiąga wiek 130-150 lat.
Podłoże skalne tego terenu stanowią triasowe wapienie muszlowe oraz dolomity margliste i kruszconośne.
Film zarejestrowany w dniu 26 marca 2024 roku.
